Elektroniczne postępowanie upominawcze

Kancelaria radcy prawnego Mateusz Puszkarski

Jul 3

Uwagi ogólne

Elektroniczne postępowanie upominawcze (EPU) przewidziane jest wyłącznie dla dochodzenia roszczeń pieniężnych niezależnie od wysokości żądanej kwoty i zostało wprowadzone jako odrębne postępowanie, mające charakter wezwania do zapłaty w sprawach, w których stan faktyczny nie jest skomplikowany i nie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego. Jurysdykcja e-sądu obejmuje całe terytorium Polski bez względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę pozwanego.

Kolejnym ograniczeniem możliwości skierowania sprawy do rozpoznania w EPU jest wymóg, aby dochodzone roszczenie stało się wymagalne nie wcześniej niż trzy lata przed wniesieniem pozwu. Ponadto, powód może wnosić pisma do sądu wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego; tak też co do zasady komunikuje się wymiar sprawiedliwości, bowiem czynności sądu, referendarza i przewodniczącego są dokonywane właśnie w systemie teleinformatycznym, a wytworzone w tym systemie dane elektroniczne opatrywane są kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Zastosowanie tradycyjnej formy pisemnej może natomiast dotyczyć pozwanego, który może albo wnosić pisma formie pisemnej, albo dokonać wyboru komunikacji z sądem za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, jednak pamiętać należy, że wyboru komunikacji elektronicznej można dokonać tylko raz i brak jest możliwości do odstąpienia od tej formy przekazywania danych w trakcie trwania postępowania. O konsekwencjach tego wyboru sąd poucza pozwanego przy pierwszym doręczeniu. Pismo wysyłane w formie elektronicznej nie musi jednak być podpisane kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym ani podpisem osobistym.

Wymagania formalne

Brak załączników do pism

W EPU w przeciwieństwie do wszystkich innych postępowań uregulowanych w Kodeksie postępowania cywilnego powód nie musi przedstawiać sądowi żadnych dowodów przemawiających na jego korzyść, wystarczy, że jedynie napisze w pozwie jakie to są dowody, bez ich załączania, np. dowody z dokumentów, rysunków, map, danych na nośniku informatycznym. Brak jest również obowiązku złożenia pełnomocnictwa. Ustawodawca nie wymaga przedstawienia dowodów na poparcie złożonego sprzeciwu od nakazu zapłaty również od pozwanego. Stanowi to odzwierciedlenie zasady równości broni. Dlaczego zdecydowano się na takie rozwiązanie? Wydaje się, że przyczyny są dwie. Po pierwsze, liczono się z niedogodnością / utrudnieniem jakim byłoby przede wszystkim dla stron skanowanie niejednokrotnie pokaźnej ilości dokumentów, na które się one powołują. Po drugie, mogłoby to wiązać się ze znacznym obciążeniem systemu informatycznego sądu dużą ilością załączników. Łatwo sobie wyobrazić również, że duża ilość załączników istotnie zwiększałaby ryzyko zawirusowania systemu teleinformatycznego.

Co istotne, mimo że strony mają obowiązek wyraźnie wskazać na jakie dowody się powołują, nie musząc jednocześnie ich przedstawiać (dołączać) do pisma w EPU, to w rzeczywistości brak jest jakiejkolwiek sankcji w razie gdy powód lub pozwany powołają się w pozwie lub w sprzeciwie od nakazu zapłaty na dowody (np. rzekomo zawarta umowa), o których wiedzą, że tak naprawdę nimi nie dysponują, lub nawet te po prostu nie istnieją. Jedynym ryzykiem dla powoda podejmującego takie nielojalne działanie może być to, że pozwany, który w zwykłych okolicznościach pogodziłby się z istnieniem nakazu zapłaty nie wnosząc od niego żadnego sprzeciwu, zdecyduje się na to właśnie ze względu na nieprawdziwe informacje powołane przez powoda (wyrok SA Lublinie z 9.4.2014 r., I ACa 844/13).

Obowiązkowe elementy pozwu

Część wymogów w tym zakresie określa art. 505(32) kpc i obejmują one:

1) numer PESEL lub NIP pozwanego będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku lub

2) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP pozwanego niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania.

Poza tym, należy obowiązkowo pamiętać o spełnieniu wymogów formalnych pisma procesowego określonych w art. 126 § 1 i 2 kpc oraz art. 126(1) kpc, a dla pozwu również o treści art. 187 §1 kpc.

Sankcje

Jak wskazałem powyżej brak jest sankcji prawnej za błędną deklarację odnośnie istniejących dowodów. Inaczej jednak wygląda sytuacja jeżeli chodzi o niektóre inne dane, bowiem wskazanie przez powoda lub jego reprezentującego w pozwie, wskutek niezachowania należytej staranności albo działając w złej wierze, niewłaściwego adresu lub numeru identyfikującego pozwanego (np. pesel, NIP, KRS) naraża taką osobę na grzywnę. Rozwiązanie takie przyjęta ze względu na potrzebę uniknięcia sytuacji, w której w wyniku nieuczciwego zachowania powoda dochodzi do wydania przez sąd i uprawomocnienia się nakazu zapłaty mimo nie zapewnienia pozwanemu faktycznej możliwości obrony w procesie.

Koszty

Ogólną zasadą jest, że od pozwu i pozwu wzajemnego pobiera się całą opłatę. W sporach o prawa majątkowe, czyli zazwyczaj po prostu o zapłatę, wysokość tej opłaty waha się, w zależności od wartości przedmiotu sporu, od 30 do 1000 zł. Przykładowo, tę ostatnią kwotę trzeba uiścić wraz z wniesieniem do sądu pozwu o zapłatę kwoty w przedziale ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych. Żądając natomiast przed sądem, np. od swojego kontrahenta, zapłaty kwoty przekraczającej 20 000 zł jesteśmy zobowiązani uiścić od takiego pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości (jednak nie więcej niż 200 000 zł). Jak łatwo zatem policzyć wszczynając spór sądowy i żądając od drugiej strony zapłaty kwoty 260 000 zł w normalnych okolicznościach już na wstępie będziemy musieli uiścić sądowi aż 13 000 zł. W niektórych przypadkach sąd zwraca powodowi opłatę w całości lub w części, np. w razie zawarcia przez strony ugody do pewnego momentu. Regułą jednak jest, że dopiero gdy wygramy spór musimy „ściągnąć" te pieniądze wraz z żądaną kwotą główną od pozwanego, licząc, że ten ostatni jest wypłacalny…

Zgodnie natomiast z art. 19 ust. 2 pkt 2 Ustawy o kosztach sądowych w postępowaniu cywilnym od pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym pobiera się jedynie czwartą część opłaty (podobnie od pozwu spełniającego przesłanki do rozpoznania go w postępowaniu nakazowym). W naszym kazusie, składając pozew w EPU, bylibyśmy więc zobowiązani do zapłaty nie 13 000 zł, tylko 3250 zł, co wielokrotnie dla wykonawcy, który „jedzie na oparach" z powodu braku otrzymania zapłaty od inwestora będzie kwestią niebagatelną i zachęcającą do spróbowania przed sądem szczęścia w postępowaniu elektronicznym*.

Kolejną „kosztową" odmiennością jest to, że w EPU postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym, które podlegają zaskarżeniu, uzasadnia się z urzędu, a w postępowaniu zwykłym aby otrzymać uzasadnienie wyroków i postanowień zazwyczaj trzeba złożyć i opłacić wniosek w tej sprawie.

Sprzeciw od nakazu zapłaty w EPU

W razie wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty przez pozwanego sąd umarza postępowanie w zaskarżonym sprzeciwem zakresie. Odnośnie tego zakresu każda ze stron ponosi koszty procesu związane z własnym udziałem w sprawie (np. koszty reprezentowania przez profesjonalnego pełnomocnika). Jeżeli jednak w ciągu trzech miesięcy od wydania postanowienia o umorzeniu elektronicznego postępowania upominawczego powód wniesie do sądu przeciwko pozwanemu pozew o to samo roszczenie w innym niż EPU postępowaniu, to skutki prawne, które ustawa wiąże z wniesieniem pozwu do sądu nastąpią z dniem wniesienia pozwu w EPU.

Na żądanie stron sąd, rozpoznając sprawę w tym innym postępowaniu, uwzględni poniesione przez strony w elektronicznym postępowaniu upominawczym koszty.

Uwagi praktyczne

Nakaz zapłaty wydany w elektronicznym postępowaniu upominawczym ma postać wyłącznie elektroniczną i jest dostępny w systemie teleinformatycznym e-sądu http://www.e-sad.gov.pl po podaniu unikalnego kodu nakazu (20 znakowego) umieszczonego na wydruku weryfikacyjnym.

Podobnie wyłącznie elektroniczną postać ma wydana w EPU klauzula wykonalności. Klauzulę tę sąd nadaje z urzędu niezwłocznie po uprawomocnieniu się orzeczenia.

*- istnieje też rozwiązanie pozwalające skutecznie co najmniej odroczyć wniesienie opłaty od każdego wnoszonego pozwu o zapłatę (poza kwotą 30 zł; nie tylko w EPU) aż do uprawomocnienia się orzeczenia kończącego sprawę

Comment